Elektrik enerjisini üreten hidroelektrik santraller, termik santraller, doğal gaz çevrim santralleri, rüzgâr enerjisi santralleri vb. merkezler çoğunlukla tüketim merkezlerinin yakınında kurulamamaktadır. Bu bakımdan üretilen elektrik enerjisinin, kilometrelerce uzağa taşınması söz konusu olmaktadır. İşte bu noktada enerji iletim hatlarının önemi ortaya çıkmaktadır.
Elektrik santralinde kontrollü ve planlı olarak elde edilmiş elektrik enerjisinin, santrallerden dağıtım hatlarına iletilmesini sağlayan hatlardır. Elektrik üretim tesisleri ile elektrik tüketim bölgeleri yakınlarındaki transformatör istasyonları bulunmaktadır. Bu istasyonlar ile son kullanıcıya elektrik enerjisi iletimini sağlanır. Elektrik hattının güvenli bir şekilde yapımı ve elektriğin minimum kayıplarla iletilmesi çok önemlidir. Elektrik hatlarının döşenmesinde maliyet, iletim hattının güzergâhı, arazi durumu, hattın güvenlik unsuru gibi konular incelenir.
Elektrik iletim hatları yüksek ve alçak gerilim olmak üzere ikiye ayrılır. Yüksek gerilim hatları genellikle santral ile yerleşim yeri arasına döşenir. Alçak gerilim hatları ise şehir içi elektrik dağıtımında kullanılır. Bu hatlar taşıdıkları enerjinin gerilimine göre adlandırılırlar.
İletken Sayısı ve Cinsi: İletim uzunluğunun artması, günümüzde çok büyük güçlerin iletimini de beraberinde getirmektedir. Daha fazla güç iletmek amacıyla çift devreli iletim hatları kullanılmaktadır. İletkenler ise yapı itibariyle örgülü ve demet olarak kullanılmaktadır.
Enerji iletiminde yüksek gerilimin kullanılması bir zorunluluktur. Yüksek gerilim kullanılarak kayıpların azaltılması, iletken kesitinin düşürülmesi, izolatör ve direklerin daha ekonomik yapılması gibi konular sürekli çalışılmakta ve geliştirilmektedir. Ülkemizde yüksek gerilim kullanımının gelişimine bakıldığında, enerji iletim ve dağıtım hatlarının yoğunlaşmasına bağlı olarak arttığı gözlenmektedir. Kayıplar mesafeler arttıkça artmakta ve enerjinin naklinde sorunlar yaşanmaktadır. Bu sorunların aşılması gerilim değerinin yükseltilmesiyle çözümlenebilmiştir. Şu an Türkiye ve dünyadaki pek çok ülkede var olan gerilim seviyeleri iletim hatlarında arttırılarak, kayıpların azaltılması amaçlanmaktadır.
Enerji iletiminde, kesintisiz enerji, kalite ve güvenilirlik ön plandadır. Bu sebeple ki enerji iletim hatları için özel olarak günümüze kadar birçok komponent üretilmiştir. MT Enerji bu komponentleri, iletim projelerinin ihtiyacına göre kendi bünyesinde üretimini sağlamaktadır. Ürünleri kabaca gruplamak gerekirse;
Ark Boynuzları
Enerji nakil hatlarında ve trafo merkezlerinde Izolatörü korumak için monte edilirler. Ark boynuzlarının görevi iletkende veya trafo buşinglerinde kısa devre ya da ark atlaması meydana geldiğinde bu arkın, izolatöre zarar vermeden toprağa akmasını sağlamaktır.
Spacer, Damper ve Camper
Space İngilizce de ”boşluk” anlamındadır. Anlamından da anlaşıldığı gibi aynı faza ait iletkenlerin birbirlerine değmemesi, aralarında boşluk olması istenir. Böylece iletkenler birbirine çarpsa dahi zedelenmezler. Her 50-70 metre aralıklarla iletkenlerin arasına monte edilir. İletken sayısına göre 2’li 3’lü 4’lü 5’li ve 6’lı olabilir.
Damper ise titreşim Amortisörüdür. Yüksek gerilim iletkenlerine rüzgar etki ederek titreme ve salınım yaptırır ve bu da direk cıvatalarının gevşemesine neden olmaktadır. Damperin görevi titreşimleri sönümle işlemidir. İzolatörlerden 1 veya 1,5 metre geri ve ilerisine monte edilirler.
Camper ise orta ve yüksek gerilim durdurucu görevi yapan direklerde iletkenleri birleştirmek için kullanılır. Camperin bir diğer ismide ”gevşek irtibat”tır.
Koruma İletkeni
Koruma iletkenleri enerji nakil ve şalt sahalarında tesisin topraklamasını yapmaktadır. Ayrıca bu iletken üzerinden trafo merkezleri arasında iletişimde sağlanmaktadır. Koruma Iletkenine orta ve yüksek gerilim hatlarının en üst kısmında görülür. Koruma iletkeninde enerji yoktur, kuşlar genellikle koruma iletkenine konarlar.
